Bu yazımızda istihare konusunu tüm yönleriyle ele almaya ve dini kaynaklardan edindiğimiz bilgilerle açıklamaya çalıştık. Yazıda İstihare Nedir? İstihare Namazı Nasıl Kılınır, İstihare Duası Nasıldır ve İstihare Namazı Ne Zaman Kılınır gibi pek çok başlık altında doğru olduğuna inandığımız konuları ele aldık.

İstihare nedir?

İstihare kısa ve öz olarak: “Yapılması düşünülen bir işin Allah katında hayırlı olan şekliyle gerçekleşmesini isteme.” Şeklinde tanımlanır.

Sözlük anlamı olarak hayırlı olanı isteme anlamındadır. Fakat terim anlamı olarak istihare: “bir iş veya bir davranışta Allah katında hayırlı olanı kılınan nafile bir namazla ve dua ile talep etme” anlamında kullanılır.

İnsanlar çok eski zamanlardan beridir yapmak istedikleri bir işin kendiler için hayırlı olup olmadığını bilmek ve doğuracağı sonuçların iyi mi yoksa kötü mü olduğunu anlamak istemişlerdir. Bunun içinde fal gibi yollar deneyerek bilgi edinmeye çalışmışlardır. Daha sonra Kur’an bunu yasaklamıştır ve Araf suresi 188. Ayette:

De ki: “Allah dilemedikçe ben kendime bir zarar verme ve bir fayda sağlama gücüne sahip değilim. Eğer ben gaybı biliyor olsaydım, daha çok hayır elde etmek isterdim ve bana kötülük dokunmazdı. Ben inanan bir kavim için sadece bir uyarıcı ve bir müjdeciyim.”

Buyurarak, peygamberler dâhil hiç kimsenin gaybı ve dolayısıyla da bir işin kendi için hayırlı olup olmadığını bilemeyeceğini, Allah’ın dilemesi dışında kendisine bir fayda veya zarar verecek bir güce sahip bulunamayacağını bildirmiştir.

Kuran’da doğrudan istiharen bahsedilmez. Âlimlerimiz bazı ayetlerin istihareye işaret olduğunu belirtmişlerdir. Bunun dışında da sahih bir hadise dayanarak istiharenin olabileceği kabul edilmiştir. Âlimlerimiz istihareyi sünnet ya da müstehap saymışlardır.

İmam-ı Gazali hazretleri de bu konuyla alakalı olarak şöyle buyurmuştur:

Dört şeyi yapan dört şeyden mahrum kalmaz:

1- Şükreden, nimetin artmasından,

2- Tevbe eden, kabulden,

3- İstihare eden, hayırdan,

4- İstişare eden, doğruyu bulmaktan, hakikate ulaşmaktan mahrum olmaz.

Ne için İstihareye Yatılır / Başvurulur?

Peygamberimizin tavsiyesi olarak kabul edilen istihare İslam dünyasında adet olmuştur ve önemli ve önemsi pek çok hususta hayatın bir parçası olmuştur. İyi veya kötü, helâl veya haram olduğu bilinen konularda istihare yapılmaz. İstihare mubah olan işlerde yapılır. Aşağıda da değineceğimiz gibi, ileride yapılacak bir işin, kişinin hakkında hayırlı olup olmadığının anlaşılması için başvurulan istihareye pek çok şey için başvurulabilir.

Örneğin: evlilik öncesi istihare yapılabilir. Bir seyahat, ticaret için istihareye başvurulabilir. Eskiden kumandanlar sefere çıkmadan önce istihareye başvurmuşlardır.

Günümüzde özellikle evlilik için kullanılabileceği gibi çocuğa isim verme esnasında da istihareye başvurulabilir.

Bunlar gibi hususlarda bu istihareye yatılabilir.

İstihare Namazı ve Duası Nasıldır?

Bu konuyu açıklayan hadis-i şerif şöyledir. Cabir b. Abdullah’tan şu hadis rivayet edilir:

“Resulullah Kur’an’dan bir sure öğretir gibi işlerimizin tamamında bize istihareyi öğretiyor ve şöyle diyordu: biriniz bir şey yapmaya niyet edince fark dışında iki rekât namaz kılsın ve arkasından da şu duayı yapsın: Allah’ım! Senden, senin ilim ve kudretinden hayır beklerim. Senin büyük lütfünden talep ederim. Sen kâdirsin, benimse gücüm yetmez. Sen bilirsin, ben bilmem. Sen bütün güzellikleri bilensin. Allah’ım! Şu benim işim dinim için, dünyam ve ahiretim için senin ilminde hayır diye yer almışsa onu bana nasip et, onu kolaylaştır ve uğurlu kıl. Eğer şu işim dinim için, dünya ve ahiretim için senin ilminde kötü diye yazılmışsa onu benden, beni de ondan uzaklaştır. Hayır nerede ise onu nasip et ve gönlümü ona yönelt. Hz. Peygamber sözüne devamla: İstihareyi yapan kişi bu sırada işini de söylesin dedi. (Müsned, III, 344; Buhari, “Da’avat”, 49, “Tevhid”, 10; İbn Mace, “İkame”, 188)

İstihare duasının bu niyetle kılınacak iki rekât nafile namazdan sonra okunmasının en uygun usul olacağı konusunda dört mezhep görüş birliği içindedir. Maliki ve Şafii mezheplerine göre herhangi bir namazdan sonra da söz konusu duanın okunması caizdir.

İstihare Namazı Nasıl Kılınır?

İstihare namazı iki rekâtlık nafile bir namazdır. Allah rızası için namaza niyet edilir ve namaza başlanır. Müstehap olarak kabul edilen görüşe göre ilk rekâtta Fatiha’dan sonra “Kafirûn” suresi okunur ve ikinci rekâtta da Fatiha’dan sonra “ihlâs” suresi okunur. Namaz bittikten sonra da yukarıda belirttiğimiz istihare duası edilir.

İstihare duası namazın hemen ardından ve kıbleye dönülerek okunur. Daha sonra abdestli bir şekilde kıbleye dönerek yatar. Dua adabına riayet ederek, ellerin kaldırılması duanın kabul olması bakımından güzel kabul edilen davranışlardır.

Çeşitli nedenlerle istihare namazının kılınamaması halinde, sadece duası okumakla da yetinilir.

Unutulmamalıdır ki, her işte olduğu gibi istihare namazında ve duasında da samimi olmak önemlidir. Kişi samimi bir niyetle ve samimi duygularla namaz kılmalı ve Allah’a dua etmelidir.

İstihare Namazı Ne Zaman Kılınır?

İstihare namazları kerahet vakitleri haricinde her vakitte kılınabilir. Bu konuda bir kural yoktur fakat gece yatmadan önce kılınması uykuya dalma konusunda daha kolay olacağı için bu vakit tercih edilebilir.

İstiharenin Sonucu Nasıl Belli Olur?

Bu konuda Peygamberimizin hadisin devamında şöyle buyurduğu rivayet edilir: “Sonra kalbine ilk doğan duyguya/düşünceye bak. Ona uygun davranman hayırlı olur.” demiştir.

Buna göre istiharenin sonunda insanın içine bir ferahlık, bir iç huzur, bir genişlik gelirse o işi yapması hayırlı olarak görülmüştür. Bunun aksine sıkıntı, huzursuzluk, iç darlığı gibi durumlar gelirse de o iş o kişi hakkında hayırlı olmayabilir, o işi yapmaması hayırlı olarak görülmüştür.

Rüya görse de, görmese de, 7 gün istihareye devam edilmesi uygun görülür. Eğer, rüyada bir şey görülmezse, kalbe bakılır. O işi yapmak arzusu varsa, o işe karar verilir. Karar veremeyen, birkaç defa daha istihare yapmalıdır.

Bazı kaynakların bildirdiğine göre beyaz ve yeşil görmenin o işin hayırlı olduğuna, kırmızı ve siyah görmenin de şer olduğuna dair bilgiler vardır.

İstihare, kişinin gerekli bütün çabayı sarf edip araştırma ve istişarelerini tamamladıktan sonra hakkında hayırlısını takdir etmesi için Allah’a dua etme, kulluk şuurunu canlı tutma ve ortaya çıkacak sonuca rıza göstererek ruh sağlığını koruma gibi çok amaçlı metafizik bir olaydır. Bu sebeple de iyi veya kötü olduğu açık şekilde bilinen bir şeyi yapıp yapmama konusunda değil, gerek dünyevi gerek uhrevi bakımdan kişi hakkında hayırlı olup olmayacağı kestirilemeyen işlerde söz konusu olabilir.

Dinen iyi ve hayırlı olduğu bilinen işlerin zamanı, şekli vb. hususunda da istihare yapılabilir. İnsan geleceği bilemediğinden bir şeyi ilk bakışta iyi zannetse de onun sonucundan emin olamaz. Bu sebeple bir işi yapacağı ve geleceğe yönelik önemli bir karar vereceği zaman istihare yoluyla her şeyi bilen Allah’ın kılavuzluğuna ve yönlendirmesine başvurması, ondan yardım istemesi, kişinin davranışlarındaki sorumluluğunu kaldırmamakla birlikte onda bir güven hissi doğuracağından önem taşımaktadır. Dolayısıyla istiharenin dini öğretideki kader, tevekkül ve sabır anlayışıyla yakın ilgisi bulunur.

Başkasının yerine İstihare Yapılır mı?

Bu konuda başkalarının yerine de istihare yapılabileceğini söyleyenler olduğu gibi, başkasının yerine istihare yapmanın caiz olmadığını da söyleyenler olmuştur. Bu konuda yapılacak en uygun davranışın kişinin kendi hakkında istihare yapması olacağı denilebilir.